Baha Akıner

Gelişimini şöyle anlatır; “Doğru olduğunu düşündüğümüz şeyleri yapabilmek için; kardeşim İnci’yle beraber, zaman zaman yalan söyleme hakkımızı kullandık. Daha küçükken denize gitmek, gündüz partilerine gitmek, biraz büyüyünce flört etmek, diskoteğe gitmek gibi… Büyük ablamızı üniversiteye bile göndermeyen babamı bu biçimde alt edebiliyorduk… Liseyi bitirip de üniversite sınavını kazandığımda; babamın, ‘Kazanacağını bilseydim sınava sokmazdım’ deyişini unutmadım…”

Devam ediyor Duygu Asena, ailesini ve çocukluğunu anlatmaya; “Annemin güzelliği meşhurdu. Bizim adımız ise hiç geçmezdi. Kardeşim İnci de, güzelliğini ön plana çıkaran bir kadın olmadı. Güzellik yarışmasına girmesi, babamdan kurtulmak içindi. Çünkü Milliyet Gazetesi, birinci gelen kıza Londra’da okul bursu veriyordu. İnci sınava girdi kazandı. Eğitim bursunu da aldı. Milliyet Gazetesi’nin o zamanki en ünlü yazarı, Halit Çapın röportaja geldi. Orada tanıştılar ilk, birbirlerini sevip evlendiler. Çocuk falan derken bursa gidemedi…”

*****

Duygu Asena ki, ‘Feminist’ dendiğinde ilk akla gelen kişi. Gelin kendi ifadeleriyle yaşamını dinlemeye devam edelim:

“Dışarıdan baktığın zaman, benim doğduğum ev tam bir sıcak yuva… Kadın; annem, genç ve güzel. Erkek; olgun ve geliri, kazancı yerinde… Bahçe içinde, iki katlı güzel bir ev, iki çocuk… Yokluk, yoksunluk değil, fazlalık var. Komşuda olmayan sende var… Ama orada her şeyin; bizlerin, eşinin, çocuklarının sahibi olan babam dâhil, Kimse mutlu değildi… Sıcak olabilecek, olması gereken yuva, Cehennemdi desem haksızlık olur. Ama soğuktu…”

1972 yılında, Hürriyet Gazetesi’nde gazetecilik hayatına başlar Asena. Gazetenin Kelebek ekinde ‘Şirin’ takma adıyla köşe yazıları yazar…

1974 yılında, çok sevdiğini düşündüğü Gültekin Gürgen ile evlenir. Uyuşamadıklarını fark etmesi uzun sürmez. Gazetede kendisi gibi evli olan Murat adlı bir başka gazeteciye âşık olur. Bir süre sonra durumu kocasına açar ve ayrılmak istediğini söyler. Murat da aynı şeyi yapar. Konu mahkemelik olur…

Hürriyet Gazetesi’nin, o dönemdeki genel yayın yönetmeni Nezih Demirkent; gazeteden 5 kişiyi, Duygu Asena’yı mahkemede hafif kadın olmakla suçlamak için tanıklığa gönderir. Ancak, Gültekin Gürgen mahkemede; “Bu başka bir şey… Adı üstünde: Aşk… Eşim çok namuslu bir kadındır…” diyerek tanıklık yapar…

O günleri Duygu Asena’nın kendi ağzından dinleyelim:

“Gizli, yasak bir ilişki, ama her şey de ortada. Neredeyse herkesin gözü üstümüzde. Nezih Demirkent ikide bir çağırıyor beni, ‘Bırakacaksın’ diye masaya yumruğunu vuruyor. Bendeyse şöyle bir şey var: Hangi konuda, kim olursa olsun, birisi bana ‘Yapma!’ derse, ben ısrar ederim. Bana bunu yasaklayamazsın. Kötü bir şey yapmıyorum. Aşk yüce bir şey ve seviyorum. Yalancılık da yapmıyorum, söylemişim her şeyi açıkça. O zaman sen bana neden karışıyorsun. Sadece Nezih Bey değil, çalışma arkadaşlarım, özellikle kadınlar bana tavır almaya başlamıştı. Bu daha kırıcı ve öfkelendiriciydi…”

Sonuçta, Duygu Asena gazeteden kovulur. Askerde olan eşinden aldığı vekaletnâme ile boşanabilir…

Duygu Asena ileriki yıllarda bu yaşadıklarını, bu olayın kahramanlarını, başta Nezih Demirkent olmak üzere, ‘Kadının Adı Yok’ adlı kitabında anlatacaktır…

Ardından; Ayrıntılı Haber Gazetesi’nde muhabirlik ve 1976-78 yıllarında da, Man Ajans’ta metin yazarlığı yapar…

*****

1978 yılında, Gelişim Yayınları’nda Genel Yayın Yönetmeni olarak göreve başlar. Aralık 1978’de yayın hayatına başlayan Kadınca Dergisi’ni bambaşka bir boyuta taşır. Gelişim Yayınları’nın kurucusu Ercan Arıklı; dergiyi başlangıçta, klasik bir kadın dergisi olarak düşünür…

Dilerseniz bu konuyu da yine Duygu Asena’dan dinleyelim:

“Başlangıçta; daha ‘Feminizm’ lafı bile etmeden, ‘Çalışan Kadınlar Kendinizi Sömürtmeyin’ lafını kapağa çıkarttığım için Ercan Arıklı kızdı, karşı çıktı. ‘Kadın özgürlüğü falan, ciddi şeyler bunlar. Batı’da az satar, burada hiç tutmaz, yapma böyle şeyler’ dedi. Ama baktı ki; biz o tarz gittikçe, satışlar 17-18 binden 50-60 binlere tırmanıyor, sürekli tiraj alıyoruz, bir daha karışmadı…

Dergiye gelen mektuplardan biliyor, öğreniyorduk ki; birçok evde Kadınca Dergisi yasaklanmıştı. Babalar kızlarına, abiler bacılarına, kocalar karılarına yasakladılar Kadınca’yı... Evet, yasal ve ticari bir yayın yapıyorduk. Ama Anadolu’da çoğu evde, hatta büyük şehirlerde bile, siyasi yayın muamelesi görüyorduk. Sansürleniyor, yasaklanıyorduk…”

*****

Duygu Asena bir röportajında, feminizm ile tanışması hakkında; annesinin yaşadıklarına içsel bir tepki olarak, farkında olmadan ve bilinçsizce olduğunu ifade eder. Bu tepkisel duruma; özel hayatında yaşadıkları ile ilgili toplum baskısı eklenince, Asena; haksızlık, eşitsizlik ve ötekileştirilmeye karşı mücadeleci biri olmuştur…

Biz yine Duygu Asena’nın anlattıklarına dönelim; “Şunu söylemek lazım: 12 Eylül darbesi etkili olmuştur, kadın hareketinin doğuşunda. Darbe sonrasında her türlü politik faaliyet yasaklandı. Muhalefet yasak, siyaset yasak. Solcu, entelektüel kadınlar; biraz da bu yasak döneminde, kendi kimliklerini sorguladılar ve tartıştılar. Biz de o dönemde el yordamıyla bir şeyler yapıyorduk, kadın hakları, eşitliği, özgürlüğü için ve bu tuttu…”

İsmi telaffuz edildiğinde hemen akla geliveren o ‘Kadının Adı Yok’ adlı ilk kitabı 1987 yılında yayımlanır…

Duygu Asena’nın feminizmi, Türkiye’de yeni bir dönemi açar. Asena; bu kitabında aile olgusunu, herkesin bildiği çekirdek aile yapısında ele alır. Muhafazakâr bir baba, Babanın sözünden çıkmayan bir anne ve çocuk yaşta cinsiyet ayrımcılığına maruz kalan İki kız evlat…

Kitap; bir yıl içinde 40 baskı yaparak, Türkiye’de satış rekoru kırar. Aynı yıl Atıf Yılmaz tarafından filme alınır. Film, önemli bir gişe başarısı elde eder. Ancak 1988 yılında kitap, Başbakanlık Küçükleri Muzır Neşriyattan Koruma Kurulu tarafından muzır bulunur ve satışı yasaklanır…

Yaşadığı bu süreci de şöyle anlatır Duygu Asena:

“Kitabın ilk cümlelerinde, ‘Babamın yüzü kızgın bir kedi gibi, hayır hayır bir köpek, hatta bir eşek gibi’ diye yazmıştım. Bu satırlar kitabın toplatılmasına, Türk aile düzenini yıkıcı ve çocuklar için muzır yani zararlı, sakıncalı bulunmasına yol açtı. Kadın edebiyatçıların, yazarların yüzde doksanı, hakarete varan ifadeler kullandılar benim için, kitabım için. Dost olduklarım bile selamı kestiler. Kelebek’ten kovuluşumdaki iffetsizlik suçlamasını bir kere daha yaşıyordum adeta. Karşılaştığımız her yerde, vebalıymışım gibi yüzlerini çeviriyorlardı…”

Buyurun dostlar; o meşhur kitaptan, ‘Kadının Adı Yok’ kitabından birkaç bölüm:

“(…) Babam hepimize, her şeyimize karışıyor. Anneme bile zaman zaman kızıyor. ‘Geç kalma’ diyor. ‘Nereye gidiyorsun, kaçta geleceksin? Kaç lira harcadın, kaça aldın?’ diye sorup duruyor. Annem bazen ağlıyor. Sanırım babamdan korkuyor ve o bir gün bile babama, ‘Kaçta geleceksin, nereye gidiyorsun, kaç para harcadın’ diye sormuyor… Babamın çok parası var, annemin yok, bizim de yok. Hepimize babam para veriyor. Sanırım parayı o verdiği için her şeye karışıyor…

(…) Annemin babamı sevdiğini sanmıyorum. Ne konuşurlar, ne söyleşirler, ne birlikte içerler. Bunu anneme söylesem, iyice mutsuz olacak… Ve gidemeyecek… Gidecek bir yeri yok ki… Çalışamayacak… Çalışamaz… Gidebilseydi eğer, bunu ona söylerdim. Ama gidemeyecek ve söylemeyeceğim…”

*****

‘Kadının Adı Yok’ kitabının devamı olan ‘Aslında Aşk da Yok’; 2 yıl sonra, 1989 yılında yayımlanır. Kitap aynı zamanda; Almanya, Hollanda ve Yunanistan’da da yayımlanır…

1992 yılında da; 13 öykü, bir masaldan oluşan, “Kahramanlar Hep Erkek” adlı kitabını yayımlar Duygu Asena…

1992 ile 1997 yılları arasında; TRT 2’deki, “Ondan Sonra” adlı programı hazırlayıp sunar…

Milliyet Gazetesi’nde başladığı köşe yazarlığını; Cumhuriyet, Yarın, Habertürk ve Vatan gazetelerinde sürdürür…

1997’de yayımlanan “Aynada Aşk Vardı” isimli eserinde; hikâye ettiği üç farklı kadının yaşadıkları ve hayatını, büyük ölçüde kendi hayatından yola çıkarak yazmıştır. Özellikle ‘Nilüfer’ karakteri için, annesinden esinlendiğini belirtmiştir…

‘Aynada Aşk Vardı’ kitabından da bir bölüm sunmak isterim sizlere:

“Ah şu kadınlar ne salak şeyler. Daha tanımadıkları adamlara âşık oluyorlar. Âşık olunca da onlar için yapamayacakları şey yok. Çocuk bile doğuruyorlar. Sonra adamı tanımaya başlıyorlar. Bakıyorlar ki hiç de sandıkları adam değil bu. Beğenmedikleri onlarca şey çıkıyor ve kadınlar bir süre bunları görmemeye çabalıyor. Ancak bu mümkün mü? Yaşıyor ve görüyorlar; sonra adamı değiştirmeye uğraşıyorlar, beceremiyorlar. Aşk bitiyor ve acılar başlıyor…”

*****

1994 yılında; Kadınca Dergisi’ndeki sevilen yazılarından derlediği, “Değişen Bir Şey Yok” adlı dördüncü kitabını yayımlar…

Ve ‘Değişen Bir Şey Yok’ kitabından da bir bölüm; “Bize ille de evlenmemiz gerektiğini öğrettiler. Pembe hayallerimizin bir parçasıydı evlilik. Kayıtsız şartsız bir düş, bir mutluluk, bir masal âlemiydi. Evlilik bütün olumsuz şeylerden kurtuluştu…”

Kitap, ilk hafta 70 bin satarak yeni bir rekor kırar. Aynı yıl beyninde tümör olduğu teşhis edilir. Geçirdiği ameliyata rağmen, bu dönemde de yazmaya devam eder…

2001’de, “Aslında Özgürsün” kitabını yayımlar…

Ardından; 2003’te “Aşk Gidiyorum Demez” ve 2004’te “Paramparça” adlı kitapları yayımlanır…

Hastadır ama en verimli dönemindedir yazar. Yazaaaaar da yazar… Tüm yaşanmışlıklarını, kızgınlıklarını, an be an beslendiği acılarını, yaşayamadıklarını kaleme alır adeta…

*****

İyi – kötü, her devrin sonu gibi 30 Temmuz 2006’da, bir devir daha kapanır. Ve hayata gözlerini yumar Duygu Asena…

Kardeşi İnci Asena; cenazesinde, yüreğindeki acıyı ve yoksunluğu şöyle döker diline; “Çocukluk dönemimizde, Duygu bana sarı gülleri içeren bir dörtlük okurdu: ‘Eğer bir gün ölürsem / Mezarıma gelip de sarı güller dikersin / O da bir sarı güldü / Ne çabuk soldu dersin…’ Hüzünlü sözleri olan bu dörtlük beni hep ağlatırdı. O’nun cenazesinin örtüsünde, sarı güllerin yer almasının anlamlı olacağını düşündüm…”

Kardeşi İnci’nin dediği ve istediği gibi cenazesi, dostları tarafından sarı güllerle uğurlanır…

Bugün bir feminist yazar doğdu dostlar…

Ölmedi; eserlerinde, bu dünyaya karşı duruşuyla, anılarda yaşıyor. “Uzun bir yol kat ettik, ancak daha uzun bir yol var…” diyen Duygu Asena, 78 yaşında…

Anısına, mücadelesine ve muhteşem üretimlerine saygıyla…