Baha Ak?ner

Geli?imini ?öyle anlat?r; “Do?ru oldu?unu dü?ündü?ümüz ?eyleri yapabilmek için; karde?im ?nci’yle beraber, zaman zaman yalan söyleme hakk?m?z? kulland?k. Daha küçükken denize gitmek, gündüz partilerine gitmek, biraz büyüyünce flört etmek, diskote?e gitmek gibi… Büyük ablam?z? üniversiteye bile göndermeyen babam? bu biçimde alt edebiliyorduk… Liseyi bitirip de üniversite s?nav?n? kazand???mda; babam?n, ‘Kazanaca??n? bilseydim s?nava sokmazd?m’ deyi?ini unutmad?m…”

Devam ediyor Duygu Asena, ailesini ve çocuklu?unu anlatmaya; “Annemin güzelli?i me?hurdu. Bizim ad?m?z ise hiç geçmezdi. Karde?im ?nci de, güzelli?ini ön plana ç?karan bir kad?n olmad?. Güzellik yar??mas?na girmesi, babamdan kurtulmak içindi. Çünkü Milliyet Gazetesi, birinci gelen k?za Londra’da okul bursu veriyordu. ?nci s?nava girdi kazand?. E?itim bursunu da ald?. Milliyet Gazetesi’nin o zamanki en ünlü yazar?, Halit Çap?n röportaja geldi. Orada tan??t?lar ilk, birbirlerini sevip evlendiler. Çocuk falan derken bursa gidemedi…”

*****

Duygu Asena ki, ‘Feminist’ dendi?inde ilk akla gelen ki?i. Gelin kendi ifadeleriyle ya?am?n? dinlemeye devam edelim:

“D??ar?dan bakt???n zaman, benim do?du?um ev tam bir s?cak yuva… Kad?n; annem, genç ve güzel. Erkek; olgun ve geliri, kazanc? yerinde… Bahçe içinde, iki katl? güzel bir ev, iki çocuk… Yokluk, yoksunluk de?il, fazlal?k var. Kom?uda olmayan sende var… Ama orada her ?eyin; bizlerin, e?inin, çocuklar?n?n sahibi olan babam dâhil, Kimse mutlu de?ildi… S?cak olabilecek, olmas? gereken yuva, Cehennemdi desem haks?zl?k olur. Ama so?uktu…”

1972 y?l?nda, Hürriyet Gazetesi’nde gazetecilik hayat?na ba?lar Asena. Gazetenin Kelebek ekinde ‘?irin’ takma ad?yla kö?e yaz?lar? yazar…

1974 y?l?nda, çok sevdi?ini dü?ündü?ü Gültekin Gürgen ile evlenir. Uyu?amad?klar?n? fark etmesi uzun sürmez. Gazetede kendisi gibi evli olan Murat adl? bir ba?ka gazeteciye â??k olur. Bir süre sonra durumu kocas?na açar ve ayr?lmak istedi?ini söyler. Murat da ayn? ?eyi yapar. Konu mahkemelik olur…

Hürriyet Gazetesi’nin, o dönemdeki genel yay?n yönetmeni Nezih Demirkent; gazeteden 5 ki?iyi, Duygu Asena’y? mahkemede hafif kad?n olmakla suçlamak için tan?kl??a gönderir. Ancak, Gültekin Gürgen mahkemede; “Bu ba?ka bir ?ey… Ad? üstünde: A?k… E?im çok namuslu bir kad?nd?r…” diyerek tan?kl?k yapar…

O günleri Duygu Asena’n?n kendi a?z?ndan dinleyelim:

“Gizli, yasak bir ili?ki, ama her ?ey de ortada. Neredeyse herkesin gözü üstümüzde. Nezih Demirkent ikide bir ça??r?yor beni, ‘B?rakacaks?n’ diye masaya yumru?unu vuruyor. Bendeyse ?öyle bir ?ey var: Hangi konuda, kim olursa olsun, birisi bana ‘Yapma!’ derse, ben ?srar ederim. Bana bunu yasaklayamazs?n. Kötü bir ?ey yapm?yorum. A?k yüce bir ?ey ve seviyorum. Yalanc?l?k da yapm?yorum, söylemi?im her ?eyi aç?kça. O zaman sen bana neden kar???yorsun. Sadece Nezih Bey de?il, çal??ma arkada?lar?m, özellikle kad?nlar bana tav?r almaya ba?lam??t?. Bu daha k?r?c? ve öfkelendiriciydi…”

Sonuçta, Duygu Asena gazeteden kovulur. Askerde olan e?inden ald??? vekaletnâme ile bo?anabilir…

Duygu Asena ileriki y?llarda bu ya?ad?klar?n?, bu olay?n kahramanlar?n?, ba?ta Nezih Demirkent olmak üzere, ‘Kad?n?n Ad? Yok’ adl? kitab?nda anlatacakt?r…

Ard?ndan; Ayr?nt?l? Haber Gazetesi’nde muhabirlik ve 1976-78 y?llar?nda da, Man Ajans’ta metin yazarl??? yapar…

*****

1978 y?l?nda, Geli?im Yay?nlar?’nda Genel Yay?n Yönetmeni olarak göreve ba?lar. Aral?k 1978’de yay?n hayat?na ba?layan Kad?nca Dergisi’ni bamba?ka bir boyuta ta??r. Geli?im Yay?nlar?’n?n kurucusu Ercan Ar?kl?; dergiyi ba?lang?çta, klasik bir kad?n dergisi olarak dü?ünür…

Dilerseniz bu konuyu da yine Duygu Asena’dan dinleyelim:

“Ba?lang?çta; daha ‘Feminizm’ laf? bile etmeden, ‘Çal??an Kad?nlar Kendinizi Sömürtmeyin’ laf?n? kapa?a ç?kartt???m için Ercan Ar?kl? k?zd?, kar?? ç?kt?. ‘Kad?n özgürlü?ü falan, ciddi ?eyler bunlar. Bat?’da az satar, burada hiç tutmaz, yapma böyle ?eyler’ dedi. Ama bakt? ki; biz o tarz gittikçe, sat??lar 17-18 binden 50-60 binlere t?rman?yor, sürekli tiraj al?yoruz, bir daha kar??mad?…

Dergiye gelen mektuplardan biliyor, ö?reniyorduk ki; birçok evde Kad?nca Dergisi yasaklanm??t?. Babalar k?zlar?na, abiler bac?lar?na, kocalar kar?lar?na yasaklad?lar Kad?nca’y?... Evet, yasal ve ticari bir yay?n yap?yorduk. Ama Anadolu’da ço?u evde, hatta büyük ?ehirlerde bile, siyasi yay?n muamelesi görüyorduk. Sansürleniyor, yasaklan?yorduk…”

*****

Duygu Asena bir röportaj?nda, feminizm ile tan??mas? hakk?nda; annesinin ya?ad?klar?na içsel bir tepki olarak, fark?nda olmadan ve bilinçsizce oldu?unu ifade eder. Bu tepkisel duruma; özel hayat?nda ya?ad?klar? ile ilgili toplum bask?s? eklenince, Asena; haks?zl?k, e?itsizlik ve ötekile?tirilmeye kar?? mücadeleci biri olmu?tur…

Biz yine Duygu Asena’n?n anlatt?klar?na dönelim; “?unu söylemek laz?m: 12 Eylül darbesi etkili olmu?tur, kad?n hareketinin do?u?unda. Darbe sonras?nda her türlü politik faaliyet yasakland?. Muhalefet yasak, siyaset yasak. Solcu, entelektüel kad?nlar; biraz da bu yasak döneminde, kendi kimliklerini sorgulad?lar ve tart??t?lar. Biz de o dönemde el yordam?yla bir ?eyler yap?yorduk, kad?n haklar?, e?itli?i, özgürlü?ü için ve bu tuttu…”

?smi telaffuz edildi?inde hemen akla geliveren o ‘Kad?n?n Ad? Yok’ adl? ilk kitab? 1987 y?l?nda yay?mlan?r…

Duygu Asena’n?n feminizmi, Türkiye’de yeni bir dönemi açar. Asena; bu kitab?nda aile olgusunu, herkesin bildi?i çekirdek aile yap?s?nda ele al?r. Muhafazakâr bir baba, Baban?n sözünden ç?kmayan bir anne ve çocuk ya?ta cinsiyet ayr?mc?l???na maruz kalan ?ki k?z evlat…

Kitap; bir y?l içinde 40 bask? yaparak, Türkiye’de sat?? rekoru k?rar. Ayn? y?l At?f Y?lmaz taraf?ndan filme al?n?r. Film, önemli bir gi?e ba?ar?s? elde eder. Ancak 1988 y?l?nda kitap, Ba?bakanl?k Küçükleri Muz?r Ne?riyattan Koruma Kurulu taraf?ndan muz?r bulunur ve sat??? yasaklan?r…

Ya?ad??? bu süreci de ?öyle anlat?r Duygu Asena:

“Kitab?n ilk cümlelerinde, ‘Babam?n yüzü k?zg?n bir kedi gibi, hay?r hay?r bir köpek, hatta bir e?ek gibi’ diye yazm??t?m. Bu sat?rlar kitab?n toplat?lmas?na, Türk aile düzenini y?k?c? ve çocuklar için muz?r yani zararl?, sak?ncal? bulunmas?na yol açt?. Kad?n edebiyatç?lar?n, yazarlar?n yüzde doksan?, hakarete varan ifadeler kulland?lar benim için, kitab?m için. Dost olduklar?m bile selam? kestiler. Kelebek’ten kovulu?umdaki iffetsizlik suçlamas?n? bir kere daha ya??yordum adeta. Kar??la?t???m?z her yerde, vebal?ym???m gibi yüzlerini çeviriyorlard?…”

Buyurun dostlar; o me?hur kitaptan, ‘Kad?n?n Ad? Yok’ kitab?ndan birkaç bölüm:

“(…) Babam hepimize, her ?eyimize kar???yor. Anneme bile zaman zaman k?z?yor. ‘Geç kalma’ diyor. ‘Nereye gidiyorsun, kaçta geleceksin? Kaç lira harcad?n, kaça ald?n?’ diye sorup duruyor. Annem bazen a?l?yor. San?r?m babamdan korkuyor ve o bir gün bile babama, ‘Kaçta geleceksin, nereye gidiyorsun, kaç para harcad?n’ diye sormuyor… Babam?n çok paras? var, annemin yok, bizim de yok. Hepimize babam para veriyor. San?r?m paray? o verdi?i için her ?eye kar???yor…

(…) Annemin babam? sevdi?ini sanm?yorum. Ne konu?urlar, ne söyle?irler, ne birlikte içerler. Bunu anneme söylesem, iyice mutsuz olacak… Ve gidemeyecek… Gidecek bir yeri yok ki… Çal??amayacak… Çal??amaz… Gidebilseydi e?er, bunu ona söylerdim. Ama gidemeyecek ve söylemeyece?im…”

*****

‘Kad?n?n Ad? Yok’ kitab?n?n devam? olan ‘Asl?nda A?k da Yok’; 2 y?l sonra, 1989 y?l?nda yay?mlan?r. Kitap ayn? zamanda; Almanya, Hollanda ve Yunanistan’da da yay?mlan?r…

1992 y?l?nda da; 13 öykü, bir masaldan olu?an, “Kahramanlar Hep Erkek” adl? kitab?n? yay?mlar Duygu Asena…

1992 ile 1997 y?llar? aras?nda; TRT 2’deki, “Ondan Sonra” adl? program? haz?rlay?p sunar…

Milliyet Gazetesi’nde ba?lad??? kö?e yazarl???n?; Cumhuriyet, Yar?n, Habertürk ve Vatan gazetelerinde sürdürür…

1997’de yay?mlanan “Aynada A?k Vard?” isimli eserinde; hikâye etti?i üç farkl? kad?n?n ya?ad?klar? ve hayat?n?, büyük ölçüde kendi hayat?ndan yola ç?karak yazm??t?r. Özellikle ‘Nilüfer’ karakteri için, annesinden esinlendi?ini belirtmi?tir…

‘Aynada A?k Vard?’ kitab?ndan da bir bölüm sunmak isterim sizlere:

“Ah ?u kad?nlar ne salak ?eyler. Daha tan?mad?klar? adamlara â??k oluyorlar. Â??k olunca da onlar için yapamayacaklar? ?ey yok. Çocuk bile do?uruyorlar. Sonra adam? tan?maya ba?l?yorlar. Bak?yorlar ki hiç de sand?klar? adam de?il bu. Be?enmedikleri onlarca ?ey ç?k?yor ve kad?nlar bir süre bunlar? görmemeye çabal?yor. Ancak bu mümkün mü? Ya??yor ve görüyorlar; sonra adam? de?i?tirmeye u?ra??yorlar, beceremiyorlar. A?k bitiyor ve ac?lar ba?l?yor…”

*****

1994 y?l?nda; Kad?nca Dergisi’ndeki sevilen yaz?lar?ndan derledi?i, “De?i?en Bir ?ey Yok” adl? dördüncü kitab?n? yay?mlar…

Ve ‘De?i?en Bir ?ey Yok’ kitab?ndan da bir bölüm; “Bize ille de evlenmemiz gerekti?ini ö?rettiler. Pembe hayallerimizin bir parças?yd? evlilik. Kay?ts?z ?arts?z bir dü?, bir mutluluk, bir masal âlemiydi. Evlilik bütün olumsuz ?eylerden kurtulu?tu…”

Kitap, ilk hafta 70 bin satarak yeni bir rekor k?rar. Ayn? y?l beyninde tümör oldu?u te?his edilir. Geçirdi?i ameliyata ra?men, bu dönemde de yazmaya devam eder…

2001’de, “Asl?nda Özgürsün” kitab?n? yay?mlar…

Ard?ndan; 2003’te “A?k Gidiyorum Demez” ve 2004’te “Paramparça” adl? kitaplar? yay?mlan?r…

Hastad?r ama en verimli dönemindedir yazar. Yazaaaaar da yazar… Tüm ya?anm??l?klar?n?, k?zg?nl?klar?n?, an be an beslendi?i ac?lar?n?, ya?ayamad?klar?n? kaleme al?r adeta…

*****

?yi – kötü, her devrin sonu gibi 30 Temmuz 2006’da, bir devir daha kapan?r. Ve hayata gözlerini yumar Duygu Asena…

Karde?i ?nci Asena; cenazesinde, yüre?indeki ac?y? ve yoksunlu?u ?öyle döker diline; “Çocukluk dönemimizde, Duygu bana sar? gülleri içeren bir dörtlük okurdu: ‘E?er bir gün ölürsem / Mezar?ma gelip de sar? güller dikersin / O da bir sar? güldü / Ne çabuk soldu dersin…’ Hüzünlü sözleri olan bu dörtlük beni hep a?lat?rd?. O’nun cenazesinin örtüsünde, sar? güllerin yer almas?n?n anlaml? olaca??n? dü?ündüm…”

Karde?i ?nci’nin dedi?i ve istedi?i gibi cenazesi, dostlar? taraf?ndan sar? güllerle u?urlan?r…

Bugün bir feminist yazar do?du dostlar…

Ölmedi; eserlerinde, bu dünyaya kar?? duru?uyla, an?larda ya??yor. “Uzun bir yol kat ettik, ancak daha uzun bir yol var…” diyen Duygu Asena, 78 ya??nda…

An?s?na, mücadelesine ve muhte?em üretimlerine sayg?yla…